W Mahalchhari jest miły bazarek. Po triumfalnym przemarszu pośród gapiącego się tłumu dosyć szybko doczepia się jakiś wojskowy, w cywilu i nie daje mi żadnej wizytówki, więc tak naprawdę nie wiem kto to, ale zna trochę angielskiego i jest dobrze ubrany, więc na pewno nie jest to zwykły tubylec. Trochę ciężko się od niego odczepić, przynajmniej oprowadza mnie po okolicy, czasem siadamy na herbatkę, za krótkiego neta w fotolabie nie muszę płacić, kasę wydaję tylko na tani obiadek i jeszcze tańszy hotel Happy Boarding (50Tk, 2pln, jedyny we wsi). Bambusowa klitka 5mkw, mój szerokokątny obiektyw nie ogarnia wszystkiego.

Idę jeść. Po powrocie odwiedzają mnie dziennikarze z lokalnej gazety. Patrzę podejrzliwie, wyciągam od nich wizytówki, wygląda ok, poza pytaniami skąd i po co są ciekawi czy mam permit, nie wiem na co im taka informacja. Pokazuję ksero paszportu, zmywają się. Może myśleli, że jakieś NGO przyjechało i byłby temat na artykuł. Idę się przejść. Po chwili łapie mnie jadący na motorze policjant w cywilu. Na początku bardziej stanowczy niż miły, kiedy chcę od niego jakiś papierek, że jest policjantem, ten wyciąga portfel, ale zaraz potem chowa mówiąc po bengalsku, że jak i tak nie rozumiem bengalskiego. Gadka szmatka o tym, że tu jest niebezpiecznie. W mieście ok, ale „land problem”. Tubylcy się strzelają między sobą. Lepiej żebym jutro stąd spadał. Znowu idę się przejść na chwilę. Po powrocie kolejny gość, tym razem manager hotelu. Opowiada jak to w 1997 zostało porwanych 3 cudzoziemców przez Shanti Bayan lub coś podobnie brzmiącego. Anglik, Szwajcar i chyba Szwed. A nie, Holender, Szwed tu nocował jedną noc w styczniu. Później się dowiaduję, że to nie turyści tylko jakieś inżyniery pracujące tutaj. Idę na herbatkę, pod restauracją natykam się na oficera, którego spotkałem na początku. Idziemy razem na przechadzkę, z której jednak nic nie wychodzi, bo po paru minutach natykamy się na kolejnego policjanta, który najpierw coś tam mówi, że powinienem mieć permit, a w końcu zaprasza na herbatkę na posterunek. Robi się ciemno, wracamy z oficerem do hotelu. Mimo, że natknąłem się na niego przypadkiem mam wrażenie, że został mi przydzielony jako osobisty ochroniarz. Armia i policja troszczą się o turystów żeby nie było żadnej wtopy jak ta z 1997, choć roboty dużo nie mają, bo w tym rejonie wielu turystów nie ma. A zwłaszcza w samym Mahalchhari. Tuż przy hotelu na bazarku kilku żołnierzy ma swojej stanowisko, poza tym po okolicy szwęda się sporo innych żołnierzy i policji. Do tego na czas mojego pobytu w samym hotelu czuwa jeden policjant. Czasem ktoś wpadnie na recepcję pogadać o białasie we wsi. Z początku trochę strasznie, ale z czasem się przyzwyczajam.

Następnego dnia z rana idziemy spacerkiem do jednego mostku, ale dalej już nie bo „problem”, a potem trochę w innym kierunku do wiochy Cenginala, za rzeką Cengi. Ktoś na podwozi motorem, mimo, że jedzie w drugą stronę. Potem ktoś inny wozi rikszą po okolicy. A potem nudy.

Najbliższy autobus do Langadu jest za jakieś 1,5h, jadę do Dighinali, gdzie poza bazarkiem nic nie ma. Stamtąd próbuję się dostać do Langadu, ale po dojechaniu genetyczną krzyżówką jeepa z rikszą do wsi Merum i braku zdecydowanego potwierdzenia czy stamtąd złapię powrotny autobus do Khagrachhari jadę z powrotem przez Dighinalę do domu. Z Merum do Langadu transport jest dość rzadki (można ewentualnie się dostać prywatnym motorem za 300Tk), z Khagrachhari podobnie, co może oznaczać dosyć sporą dzicz.

W końcu jednak olewam Langadu, bo jutro pierwszy autobus jest po 10ej, trochę za późno, obawiam się o powrót. A dalekie wiochy jeszcze się trafią. Idę jeszcze raz przez bazar, po południu prawie pusty, do Gonjopary. Zanoszę kilka odbitek z wczoraj, dwóch kolesi zaprasza od razu do domu. A tam prawie stypa, w pokoiku leży dziadek i z trudem oddycha, przy nim siedzi parę osób, czasem ktoś zajrzy przez drzwi, a reszta domowników i przyjaciół (większość z plemienia Marma) sobie plotkuje przy fajkach i herbacie. Chcą żebym zrobił kilka zdjęć, czestują, a podczas gdy się z trudem próbujemy dogadać, dziadzio oddaje ostatnie tchnienie. Herbatka trwa nadal, jeszcze parę zdjęć i wychodzimy, chociaż nie wiem czy dlatego, że dziadzio zmarł czy po prostu nie wyraziłem dość wyraźnie chęci zostania jeszcze przez chwilę. Wracam do hotelu z jednym kolesiem ze stypy.

Dworzec autobusowy jest jakiś kilometr przed głównym bazarem. Przy dworcu jest hotel Cengi, singiel w bardzo dobrym stanie z tv i kiblem 200Tk. W okolicach bazaru jest parę innych hoteli, ale trochę za ładnie wyglądają jak na moje potrzeby. Jest też wypasiony Parjatan Motel parę kawałek przed dworcem autobusowym, tuż przy rzece Cengi.

Zgodnie z zaleceniem pana asystenta superintendenta z Ramgarhu idę na policję się zameldować. Policjant nie za bardzo wie o co chodzi, po krótkim namyśle podaje mi rękę, mówi „See you around” i daje do zrozumienia, że to już wszystko. No dobra, ja swoje zrobiłem. Idę się przejść, doczepia się jakiś denerwujący chłopaczek, ale po dosyć długim marszu ze mną i paru dłuższych postojach na herbatkę, podczas których wyraźnie mu się nudzi, kapituluje i wraca do domu. Z panem z indyjskiej Tripury imieniem Rinku lat 30 idę do najpierw do domków plemienia Marma, ale nic ciekawego tam nie ma, potem do następnej wsi, gdzie mieszkają przedstawiciele ludu Chakma. Tam można było zrobić parę fajnych zdjęć, bo była impreza, niestety smutna – pogrzeb – więc się wstrzymuję. W jednym z gospodarstw siedziało kilku mnichów oraz tłum pogrzebowych gości, recytując mantrę. Kawałek dalej Rinku chce żebym mu zrobił zdjęcie jak się popisuje chwytami karate jarając w tym samym czasie fajkę. Za rzeką podobno jest już Tripura, znowu średnio to zgodnę jest z mapą, wg. której tym razem do granicy jest jakieś 20km, ale nie mam na razie jak sprawdzić na gmapsach. Możliwe, że tutaj ja nie do końca zrozumiałem. Wracamy do głównej drogi, przy jednym z domków siedzi starsza pani o imieniu Gonga i pali wielką faję, coś co się nazywa daba, jest zrobione z bambusa (a może właśnie daba oznacza bambus) a to co się pali nazywa się kolki, ale to już nie wiem co to jest, chyba po prostu zwykły tytoń.

Razem z Rinku jedziemy na dworzec autosowy, ja z zamiarem zostania już w hotelu, ale w końcu idziemy znowu gdzieś za miasto. Przy hotelu Parjatan jest mini ogród botaniczny, wstęp 10Tk, kawałeczek dalej jest jakaś hinduksa świątynia, kolejnych parę km dalej jest całkiem ładna buddyjska stupa, ale tą widziałem tylko z autobusu jadąc do Khagrachhari. Skręcamy na wiochę mijając kolejne buddyjskie klasztorki i knajpki, w których siedzą Marma czy inni tribale, paląc te swoje daby. Potem mostek, rzeczka, jakiś kolejny buddyjski klasztor (Khagrachhari Yongda Buddhist Monastery), potem z powrotem na wieś, rzeczka (tym razem bez mostku, przechodzimy wpław, Rinku chce mnie przenieść na barana, ale się nie daję) i wracamy do głównej drogi kilka km za miastem, skąd wracamy autobusem.

Następnego dnia zastanaiam się gdzie tu pojechać, ładnie położona jest wiocha Langadu, ale to już trochę głębokie Hill Tractsy, dosyć blisko granicy, trochę się obawiam. Dumam, dumam, w końcu wyciągam aparat i idę na bazar. Tu już się zaczyna prawdziwa Azja, a właściwie azjatyckie multi-kulti, Bangladesze, Marmy, Chakmy, z wyglądu niektórzy przypominają Chińczyków, Kambodżów, trochę Birmy, ale gościnność cały czas ta z Bangladeszu. We wsi Gonjopara, tuż przy rzece Cengi, ktoś najpierw się chwali złapaną rybą a potem zaprasza na sesję zdjęciową do swojej chatki, w sklepiku, w którym się potem zatrzymuję na dłużej próbuję zapłacić, ale właściciel zdecydowanie odmawia przyjęcia kasy, na koniec (przedpołudniowej szwędaczki) wracam jeepem do miasta, znów nie chcą zapłaty.

Kawałek przed miastem jest miejsce gdzie stoją policjanci, jeden z nich mówi, że to tu powinienem zarejestrować swój pobyt a nie w thanie (na posterunku). Wypełniam formularz taki sam jak w Ramgarhu, potem wpis w zeszycie, gdzie widzę kto tu był przede mną – ostatni wpis białasów jest sprzed 5 dni, parę dni wcześniej kolejna grupka, tłumów nie ma, ale goście się zdarzają.

Krowę można kupić za 18000Tk (720pln), kozę za 16000Tk.

Po krótkiej przechadzce po okolicy wracam do hotelu, pod którym czeka na mniej kolejny mundurowy, chyba trochę wyższy rangą, i motorem zawozi na posterunek, bo asystent superintendenta czy ktoś taki chce ze mną pogadać. Ten poza klasyczną miłą gadką uświadamia mnie, że te rejony nie są zbyt bezpieczne i że odradza dalszą podróż do Khagrachhari. Lepiej jechać od razu do bardziej turystycznych Rangamati czy Bandarbanu. A jeśli już pojadę, a w zasadzie gdziekolwiek bym nie był w obszarze Hill Tracts to powinienem informować o tym lokalne posterunki. Wypisuje za mnie oświadczenie, że będę tu i tam, i że podróżuję na własną odpowiedzialność. Poza tym, chyba nie muszę tego pisać, herbatka i ciastka.

Motorem wracam do hotelu, na przeciwko zjadam obiad, więcej tam nie zjem, bo żołądkowi się nie spodobał, i idę na kolejny obchód. Jakiś chłopaczek prowadzi mnie do rzeki Feni, która okazuje się być granicą – po drugiej stronie jest już indyjski stan Tripura. Wg. mapy LP do granicy jest z 5km. Co jakiś czas ktoś się doczepia, częstuje itp. Trochę innym bengalskim tu mówią, bo coraz rzadziej rozumiem. Białasy tu też często nie zaglądają, nieliczni, którzy ewentualnie się zddecydują na ten mało popularny teraz jadą najpewniej od razu do Khagrachhari. Sam się zastanawiam czy jechać, czy może lepiej odpuścić, ale póki co jestem na tak, choć asystent superintendenta trochę mi namieszał w głowie.